Gạo rẫy là một trong những loại nông sản sạch 100% từ gạo rẫy tự nhiên của huyện Ba Tơ – Quảng Ngãi. Gạo lúa rẫy là nguồn lương thực gắn bó lâu đời với cuộc sống của đồng bào H’rê, được người H’rê lưu giữ từ xưa đến nay. Khi chưa có lúa nước, người ta đã làm lúa rẫy, sản phẩm được làm hoàn toàn bằng thủ công từ khâu trồng trọt đến khâu thu hoạch.
Đặc biệt, trong các dịp như lễ hội, cúng, giỗ, cơm lúa rẫy hay các loại bánh truyền thống làm từ nguyên liệu này là món ẩm thực dâng cúng không thể thiếu, thông báo đến thần linh, ông bà tổ tiên về một vụ mùa ấm no, hạnh phúc. Ngược lại, mâm cúng sẽ mất đi hồn riêng trong đời sống hằng ngày nếu không có sự hiện diện của lúa rẫy.
Có nhiều cách nấu khác nhau để cơm gạo rẫy thành món ăn thơm ngon, hấp dẫn. Cách nấu cổ điển nhất là nấu bằng ống tre. Người dân đi rừng không cần mang nồi, chỉ cần mang theo túi gạo và ít muối, kể cả quẹt lửa cũng không cần thiết phải đem theo. Ra ngoài rừng người ta dùng máng tre khô cò ra lửa để nhóm bếp. Sau đó người đi rừng chặt ống tre tươi làm nồi nấu cơm. Trước khi nấu, thường ngâm cho gạo mềm và sau đó cho vào ống, lấy lá chuối rừng nút lại và đặt trên bếp. Nấu cơm bằng ống tre không cần phải chắt nước. Vào dịp lễ hội, bà con thường nấu cơm ống tre và các món ăn đặc sản như thịt rừng, cá suối để đãi khách.
Cơm hong, hấp bằng nồi chõ là cách nấu khá phổ biến. Trước khi nấu, người ta cho gạo vào bầu ngâm trong nước một đêm rồi bắc nồi nước lên đun sôi sau đó kê bầu gạo vào hấp. Hơi nước bay lên luồn vào bầu gạo, nhờ hơi nóng làm cho bầu gạo phía trên chín. Cơm hấp ăn rất ngon, nhất là gạo nếp thì càng dẻo thơm. Trước đây khi chưa có nồi nhôm, nồi sắt, đồng bào cũng thường nấu cơm bằng nồi đất.
Gạo lúa rẫy còn được dùng để ủ rượu cần. Cơm nấu chín để nguội, trộn men rượu vào rồi cho vào chè. Trên miệng ché trám bằng sáp ong cho thật kín, phía dưới đáy chậu và trên miệng ché được lót và phủ một lớp trấu để tạo sức nóng làm cho cơm mau lên men rượu. Rượu nấu bằng cơm gạo rẫy phải ủ trong chế ít nhất một tháng mới có thể uống được. Rượu ủ càng lâu, vài ba năm trở lên thì uống càng ngon.
