Làng Teng là ngôi làng có những nét đặc trưng của văn hóa Đông Sơn lẫn Chămpa. Làng có hơn 300 hộ, toàn là người H’rê. Nó nằm bên sông Liêng, gần địa danh “Bến Buôn”, có thể là một bến đỗ của thuyền bè, từng là nơi giao thương giữa hai miền xuôi ngược từ nhiều thế kỷ trước. Văn hóa của người làng Teng cũng phóng khoáng như tâm hồn thảo nguyên của người Hrê, nhưng cũng tinh tế và sáng tạo nhờ được lưu truyền qua bao thế hệ. Trong tiềm thức của nhiều người Làng Teng và cả những người dân ở các làng xung quanh thì Làng Teng là ngôi làng hội tụ những nét văn hoá độc đáo thể hiện qua hình ảnh những cô gái Làng Teng nhảy múa, uốn người theo điệu cồng, điệu chiêng cùng nhau bên bếp lửa hồng uống rượu cần, hát ca rộn ràng,..
Làng Teng là nơi duy nhất của người H’rê ở Quảng Ngãi biết trồng bông và dệt thổ cẩm, cung cấp trang phục thổ cẩm cho phần lớn đồng bào dân tộc H’rê, là sợi dây kết nối, níu giữ kí ức đẹp đẽ của con người H’re. Bây giờ, cuộc sống đổi thay và hiện đại hơn, những ngôi nhà sàn dần thưa vắng, thay vào đó là nhà ngói, văn hoá của H’rê đã dần bị mai một.
Là những người con H’rê, được sinh ra và lớn lên trong những gia đình văn hoá, nghệ thuật, am hiểu nét đẹp truyền trống của dân tộc mình, muốn phục hưng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng, nhóm bạn của Trang đã thành lập hợp tác xã dịch vụ nông, lâm, du lịch văn hoá Làng Ten để cùng với cộng đồng người H’rê địa phương tổ chức sinh hoạt, truyền dạy kỹ năng dệt thổ cẩm của đồng bào H’rê cho thành viên. Đồng thời, quảng bá, khai thác, phát triển du lịch cộng đồng, thu hút du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan.
Hợp tác xã đã tổ chức hàng chục lớp truyền dạy dân ca, dân vũ, đánh chiêng, chế tác nhạc cụ dân tộc cho con em đồng bào. Qua việc truyền dạy của các nghệ nhân cao tuổi, nhiều nam, nữ thanh niên H’rê đã thuộc các làn điệu dân ca truyền thống của dân tộc mình, biết đánh chiêng 3, chiêng 5 và sử dụng thành thạo nhiều loại nhạc cụ truyền thống.
Thế là du lịch cộng đồng ở Làng Teng được đưa vào hoạt động. Giờ làng văn hóa dân tộc H’rê thôn Làng Teng không chỉ có thổ cẩm, mà còn có rất nhiều hoạt động du lịch cộng đồng, người làng đã phục dựng lại rất nhiều phong tục truyền thống như dạy đánh cồng chiêng, dạy làm các loại bánh và ẩm thực H’rê, rượu cần, dạy dệt vải và rất nhiều hoạt động khác nhằm bảo tồn những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể.
Từ khi hợp tác xã khai mạch nguồn văn hóa của làng được phát huy giá trị văn hóa, các công trình như chuồng trâu, chuồng heo, chuồng gà, chòi lúa, nhà sàn đã được khai thác, sử dụng trở lại phục vụ cho du lịch cộng đồng, đồng thời phục dựng lại mang nét văn hóa ngày xưa của ông bà, tổ tiên góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống. HTX cũng hiện thực hóa mô hình du lịch cộng đồng của mình với rất nhiều chương trình, phát huy được hiệu quả, nhằm quảng bá hình ảnh, văn hóa của đồng bào H’rê đến với người dân, du khách gần xa, thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương.
Du lịch cộng đồng Làng Teng – Ba Tơ Quảng Ngãi Không chỉ có thổ cẩm được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, bây giờ người làng Teng còn biết làm du lịch từ văn hóa truyền thống vốn có.
- Nhận diện làng Teng
Những nét đặc trưng của văn hóa Đông Sơn lẫn Chămpa được thể hiện trên hoa văn của thổ cẩm làng Teng, đó chính là sự khác biệt với thổ cẩm các dân tộc khác cùng tựa lưng vào dãy Trường Sơn.
Ngôi làng cạnh QL24 đi Kon Tum, thuộc xã Ba Thành, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi, cách nơi nổ ra cuộc khởi nghĩa cùng sự ra đời của Đội du kích Ba Tơ lừng danh vào tháng 3.1945 chừng 3 cây số về phía đông. Làng nằm bên sông Liêng, gần địa danh “Bến Buôn”, có thể là một bến đỗ của thuyền bè, từng là nơi giao thương giữa hai miền xuôi ngược từ nhiều thế kỷ trước.
Làng có 200 hộ, toàn người H’rê. Nếu không có “nhà truyền thống” cùng một cụm “nhà sàn mẫu” ở đầu làng thì khó mà biết được đây là ngôi làng của đồng bào thiểu số vùng cao vì phần lớn nhà cửa của họ đã được xây theo kiểu người Kinh.
- Du lịch cộng đồng Làng Teng – Quảng Ngãi
Làng Teng vốn là ngôi làng duy nhất của người H’rê ở Quảng Ngãi biết dệt thổ cẩm. Là nơi cung cấp trang phục thổ cẩm cho phần lớn đồng bào dân tộc vùng này. Và văn hóa của người làng Teng cũng phóng khoáng như tâm hồn thảo nguyên của người Hrê, nhưng cũng tinh tế và sáng tạo nhờ được lưu truyền qua bao thế hệ vậy.
Dù ngôi làng khiêm tốn nằm bên dòng sông Liêng thơ mộng không còn giữ cái trật tự mang tính truyền thống của người H’rê xưa. Duy chỉ có những bộ áo, váy thổ cẩm là không lẫn vào đâu được. Nó vẫn ở đó, nguyên vẹn như những buổi đầu của người H’re cổ xưa. Đó dường như là sợi dây kết nối cuối cùng, níu giữ chút kí ức đẹp đẽ còn sót lại của một thời vàng son ấy.
Gần 2 năm nay, du lịch thanh niên ở Làng Teng được đưa vào hoạt động. Từ khi Khu Bảo tồn và Phát huy giá trị văn hóa làng Teng bắt đầu được xây dựng, người làng Teng, thanh niên làng Teng đã ấp ủ một hy vọng sẽ xây dựng được mô hình du lịch cộng đồng từ mạch nguồn văn hóa của làng.
Thời gian qua, huyện đoàn Ba Tơ đã tổ chức nhiều hoạt động để nâng cao năng lực cho cộng đồng ở địa phương. Hội thi dệt vải thổ cẩm ở Làng Teng là một điển hình.
Trong tiềm thức của nhiều người làng Teng, và cả những ngôi làng xung quanh đây thì làng Teng là ngôi làng duy nhất biết trồng bông và dệt thổ cẩm. Hàng năm cứ đến mùa, con gái mang gùi đi hái trái về kéo sợi, con trai lại ngược về phía núi kiếm rễ hay vỏ cây rừng về làm màu, ngâm sợi. Từ những sợi bông đã nhuộm màu, qua bàn tay người phụ nữ làng Teng sẽ trở thành những tấm thổ cẩm độc đáo.
Người làng Teng làm du lịch cộng đồng vừa nâng cao thu nhập và đồng thời còn góp phần bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống.
- Giới thiệu đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc H’rê – Quảng Ngãi
Rất nhiều hoạt động cộng đồng nhằm bảo tồn những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể tại làng Teng. Không chỉ dừng lại ở những sản phẩm thổ cẩm, tại shop này, du khách còn có thể tìm thấy những vật dụng về đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc H’rê như nỏ, chiêng, gùi tre hay vật trang sức của đồng bào là những chiếc kiềng đồng.
Bây giờ, khi khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa làng Teng trên mặt bằng rộng gần 1,5 ha với nhà văn hóa và 3 nhà sàn truyền thống đã đưa vảo hoạt động. Mục đích làm nơi dạy nghề dệt thổ cẩm, tổ chức hát dân ca, dân nhạc. Những cô gái làng Teng càng có điều kiện phô diễn vẻ đẹp, sự giỏi giang của mình để những đấng mày râu lại đến tìm người thương. Những khởi sắc về du lịch cộng đồng được người dân chung tay tạo nên. Thanh niên làng Teng cũng hiện thực hóa mô hình du lịch cộng đồng của mình bằng tên gọi “Du lịch thanh niên” với rất nhiều chương trình, phát huy được hiệu quả của công trình, nhằm quảng bá hình ảnh, văn hóa của đồng bào H’rê đến với người dân, du khách gần xa, thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương.
Huyện đoàn Ba Tơ đang xây dựng, thành lập một đội ngũ cộng tác viên, hướng dẫn viên du lịch tại địa phương có điểm du lịch để nâng cao năng lực cho người dân tại cộng đồng. Anh Phạm Văn Xuân (quê làng Teng), Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Ba Tơ, nói: “Dự án Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng” đã được đưa vào hoạt động. Công trình gồm các hạng mục mang tính quần thể văn hóa làng Teng nói riêng và của người H’rê Ba Tơ nói chung, gồm: Không gian sinh hoạt, nhà văn hóa, phục dựng 3 nhà truyền thống, kho lúa, chuồng trâu, cây nêu và nhiều hạng mục khác.
Bây giờ, làng văn hóa dân tộc H’rê thôn làng Teng không chỉ có thổ cẩm, mà còn có rất nhiều hoạt động du lịch cộng đồng, người làng đã phục dừng lại rất nhiều những phong tục truyền thống như dạy đánh cồng chiêng, dạy làm các loại bánh và ẩm thực H’rê, rượu cần, dạy dệt vải và rất nhiều hoạt động khác nhằm bảo tồn những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể.
Ẩm thực của làng Teng như rượu cần, bánh tét ôm nhau… Những khởi sắc về du lịch cộng đồng, sản phẩm dịch vụ du lịch nông thôn theo chuẩn OCOP chất lượng, chuyên nghiệp, có giá trị gia tăng cao đã khiến rất nhiều nam thanh nữ tú trong làng hào hứng. Từ đó, nâng cao thu nhập cho cư dân vùng sơn cước này và đồng thời còn góp phần bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống quê hương.
Comments are closed.