Cá niên là món ăn đặc sản của chốn đại ngàn trên dải đất miền Trung xứ Quảng, đặc biệt là ở huyện miền núi Ba Tơ – Quảng Ngãi. Trước đây nó là món ăn dân dã của đồng bào dân tộc vùng cao, nhưng dần dà theo các thương lái xuôi về phố thị bán cho các nhà hàng, quán nhậu và trở thành món ăn đặc sản đãi khách phương xa.
Cá niên thường cư trú ở những đoạn sông, suối có nước chảy xiết, nhất là những nơi có thác ghềnh. Cá có thân dẹt, con lớn dài chừng 20cm và to chừng 2 ngón tay người lớn. Loài cá này cũng dễ nhận biết vì có những vi đỏ mọc quanh miệng, thân cá màu trắng bạc, lưng xanh. Cá chỉ ăn rong tảo nên thịt thơm, ngon, sạch và bổ dưỡng. Cá niên là nguyên liệu để làm thành món ngon và đặc sản của địa phương, phổ biến nhất là: chiên giòn, làm gỏi, hấp, nấu nghệ, kho… nhưng ngon nhất, đặc trưng nhất phải kể đến là món nướng, bởi hương vị thơm lừng lan tỏa và qua cách chế biến dân dã của nó. Những món ăn từ cá niên trong những bữa cơm đạm bạc với cách chế biến dân dã tạo nên phong vị ẩm thực rất riêng của hương núi rừng nơi đây.
Ngày nay, danh tiếng về sự thơm ngon của cá Niên đã vượt qua những cánh rừng, từ chỗ là món ăn dân dã thường ngày của bà con dân tộc vùng cao, nay cá Niêng đã có tên trong danh sách những món ăn đặc sản của Ba Tơ.
Cách chế biến cá Niên Quảng Ngãi:
Cá Niên, đặc sản Quảng Ngãi thường được sử dụng để đãi khách quý. Cá Niên Quảng Ngãi được chế biến theo rất nhiều cách khác nhau và cách nào cũng khá ngon.
Cá Niên nướng muối ớt
Cá Niên nướng muối ớt khá phổ biến trong quán ăn, nhà hàng tại Quảng Ngãi
Đây là cách thưởng thức phổ biến nhất để cảm nhận trọn vẹn độ ngọt, dai của từng thớ thịt cá. Cá Niên sẽ được để nguyên con, rửa sạch, mổ ruột. Sau đó vót mỏng cật tre xuyên qua mình cá theo chiều dọc và nướng trên bếp than hồng. Khi cá chín vàng, có mùi thơm lừng thì dùng tay gỡ cá chấm với muối ớt là tuyệt vời nhất.
Cá Niên nấu canh chua
Cá Niên nấu canh chua là món ăn giải nhiệt mùa hè yêu thích của người dân xứ Quảng. Trong những ngày hè nóng bức, một nồi canh chua cá Niên chính là bữa ăn giải nhiệt hấp dẫn nhất của người dân xứ Quảng.
Những con cá sau khi nấu canh chua sẽ được vớt ra và chấm cùng nước mắm nhỉ thơm ngon. Cảm giác những thớ thịt mềm dai, nóng hổi chấm cùng chén mắm cay xè cảm giác kích thích vô cùng.
Cá Niên nấu rau răm
Cá Niên nấu rau răm, món ăn dân dã kích thích vị giác vô cùng. Ngoài nấu canh, nướng “mộc” thì cá Niên Quảng Ngãi còn khá được ưa chuộng với cách nấu rau răm. Kiểu chế biến này khá tương đồng với cách nấu canh rau. Cá sẽ được loại bỏ vảy, làm sạch ruột sau đó cho vào nồi nấu sôi và cho rau cùng cùng ít gia vị nêm nếm cho vừa ăn là thành phẩm.
