Thổ cẩm H’Rê – thổ cẩm Làng Teng là một sản phẩm văn hóa của người dân tộc H’Rê và được công nhận là văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2019.
Với 3 màu sắc chủ đạo là trắng, đỏ và đen cùng với đôi bàn tay khéo léo của người con gái H’Rê đã tạo ra các sản phẩm truyền thống như khăn, váy, áo, khố, vải địu con…được truyền qua bao thế hệ. và ngày nay, cùng với sự đa dang của nguyên liệu dệt cùng với bảng màu phong phú, các cô gái H’Rê Làng Teng đã tạo ra rất nhiều sản phẩm phong phú, đa dạng từ thổ cẩm Làng Teng như khăn choàng, khăn trải bàn, cà vạt…đáp ứng nhu cầu của khách hàng và mang đến cho khách hàng những trải nghiệm phong phú hơn về thổ cẩm Làng Teng.
Ở mỗi vùng miền sẽ có những cách dệt vải thổ cẩm khác nhau nhưng nhìn chung quy trình phổ biến để dệt ra vải thổ cẩm bao gồm:
Bước 1: Sơ chế bông
Bông vải là nguyên liệu chính để tạo ra vải thổ cẩm. Các cây bông trồng trong khoảng 6 tháng sẽ nở hoa và người dân sẽ thu hoạch bông vào những ngày có nắng.
Sau khi thu hoạch bông đem đi phơi khô, tiếp đến sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để làm cho sợi bông được tơi và nhuyễn hơn, cán chúng để tạo sự liên kết giữa các sợi bông.
Bước 2: Kéo sợi
Vò con cúi: Người thợ dệt sẽ dùng một ít sợ bông trải ra và dùng que tre với kích thước như chiếc đũa để vò cho bông cuộn chặt phía trên đầu que sao cho to bằng đầu ngón chân cái. Một que bông như vậy sẽ được gọi là một con cúi.
Kéo sợi: Sử dụng từng con cúi một để tạo thành cuộn bông thành sợi vải. Vừa kéo sẽ được cuộn sợi vải lại thành các ống chỉ với độ dài khoảng 15cm.
Bước 3: Xử lý vải
Ngâm cháo vải: Kéo xong các sợi vải sẽ đem ngâm vào nước cháo để tiến hành xử lý. Phần vải sẽ được chia ra thành 2 phần và một phần được đem đi nhuộm trước khi dệt và phần còn lại được dệt và mang đi nhuộm sau đó,
Nhuộm chỉ: Các sợi chỉ được nhuộm từ những nước nhuộm màu được làm từ các loại lá, thân cây và dùng đó để dệt thành hoa văn.
Bước 4: Mắc khung cửi
Mắc vải: Giai đoạn này sẽ rất khó và đòi hỏi người thợ phải khéo léo và có sự am hiểu nhất định về nghề. Công việc này cần đến sự giúp sức của nhiều người để vải không bị rối. Cần có người đứng đầu để giăng vải, người dùng lượt to để đánh vải và giữ cho sợi vải không rối lại với nhau.
Lên khung cửi: Hoàn thành mắc vải lên sẽ đến giai đoạn co, sỏ khổ. Đây là quá trình cần thực hiện theo mẫu thổ cẩm để không bị sai.
Bước 5: Thành phẩm
Dệt vải thổ cẩm sẽ khó dệt hơn nhiều so với các loại vải khác do cần nhớ từng hoa văn, con chỉ để chọn màu. Trường hợp bị sai hoặc quên sẽ cần tháo ra và sửa ngay.
Nhuộm vải: Với vải thổ cẩm sử sử dụng phần lớn màu nền là các màu đen, đỏ, nâu và thường được nhuộm màu sau khi đã nhuộm xong.
