Rượu cần H’re là sản phẩm được công nhận OCOP 3 sao của huyện Ba Tơ
Rượu cần H’re – đặc sản rượu cần của đồng bào dân tộc H’re Ba Tơ, Quảng Ngãi. Rượu cần H’re được lên men từ loại men rễ cây truyền thống (do chính bà con H’re xã Ba Nam, huyện Ba Tơ làm thủ công gia truyền) đặc biệt do men được làm 100% từ thảo dược nên rất an toàn cho sức khỏe người dùng. Vít ống hút được làm từ cây triêng vào miệng, vị hơi cay cay, đắng nồng, có chút nhẫn, chua, ngọt của rượu cần H’re hòa quyện, lan tỏa. Tất cả tạo nên nét đặc trưng khó nhầm lẫn sản vật nơi đại ngàn làm say lòng người.
Những ngày Tết, về với vùng cao Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) sẽ có dịp thưởng thức vị cay nồng từ những ché rượu cần của người H’re. Từ lâu, rượu cần gắn bó mật thiết với đời sống hằng ngày của đồng bào nơi đây, đặc biệt trong những dịp lễ hội, cưới hỏi. Vào ngày Tết, có ché rượu cần, ngày Xuân mới trọn vẹn.
Trong đời sống của người dân Ba Tơ nơi đây, rượu cần gắn liền với các sinh hoạt xã hội, tình cảm, tâm linh của từng gia đình cũng như cả cộng đồng. Rượu cần là lễ vật dâng cúng thần linh, giao tiếp với bạn bè, hẹn hò, nhắn nhủ, giao kết tình duyên.
Khi buôn làng có lễ hội, hoặc gia đình có đám cưới hỏi, về nhà mới, mừng cơm mới,... rượu cần là một trong những thức uống quan trọng không thể thiếu. Bình rượu cần được đặt ở chỗ trang trọng nhất do gia chủ chọn trước và chôn sẵn một chiếc cọc tre để cột tố, ché rượu vào. Ché rượu cũng được bóc màng bịt, châm nước, cắm cần từ trước sẵn sàng cho buổi lễ quan trọng.
Cần rượu được làm bằng cây trúc hoặc cành tre nhỏ, dài từ 1, 2 – 1, 5m, soi thông ruột. Đầu cần là mấu đã được khoét thành khe và đục 3 – 4 lỗ nhỏ, đủ để rượu thấm mà không mang theo bã hoặc trấu. Người dân dùng nhiều cần cắm chung trong một ché.
Người đồng bào các dân tộc Tây Nguyên uống rượu rất công bằng, khi rót hết nước trong ca, nghĩa là khách đã uống hết phần rượu của mình, cách rót nước như vậy gọi là đong “kang”. Cách đong “kang” này còn biểu lộ sự quý mến và tận tình của chủ nhà dành cho khách. Cách thứ hai để công bằng về lượng rượu cho mỗi người, chủ nhà dùng một cành cây gác ngang miệng ché, có nhánh cắm xuống mặt nước một đoạn chừng một phân. Khi người uống hút rượu, mực nước thấp xuống, đến đoạn đầu nhánh cây là đủ phần mình. Khi nước được đổ thêm bao nhiêu phải uống hết bấy nhiêu mới chứng tỏ là quý nhau. Người nào uống xong phải cầm cần cho đến khi có người khác đến uống thì trao cần lại, tránh buông cần sớm vì như vậy sẽ mất tình đoàn kết.
Uống rượu Cần là một nét văn hóa đẹp trong đời sống của đồng bào các dân tộc Ba Tơ từ xưa đến nay. Ngoài nghĩa vụ với các thần linh, nó còn biểu hiện đầy đủ tính tập thể của cộng đồng, lòng mến khách của gia chủ. Khi uống rượu, nam nữ có thể múa hát, những người già kể chuyện cổ tích, trường ca, sử thi bên đống lửa và những ché rượu Cần.
